MERAK ETTİKLERİNİZ
“Bir insan hiç uyumadan kaç saat durabilir?”
“Bilgisayarları hep açık bırak mı iyidir, kapatıp açmak mı?”
“Biyolojik saat nedir?”
“Bilgisayarları hep açık bırak mı iyidir, kapatıp açmak mı?”
“Biyolojik saat nedir?”
“Acaba?”, “Neden?”, “Nasıl?” başlıkları altında onlarca soru.
Bunların hangileri “Merak Ettikleriniz” kategorisinde bilemiyorum
ama kitap epey hoşuma gitti. Neden mi?
Bir kere zamanlama iyi denk geldi. Kitabı bir süre önce almıştım
ve bu sıcakta ne okusam diye bakınıyordum. (Sizi bilmem ama benim “yazlık
kitap”, “kışlık kitap”; “okulda okunacak kitap”, “evde okunacak kitap” gibi ayrımlarım var. Bazı insanlara hayranım. Yaz, kış, kalabalık, gürültü her
koşulda her kitabı okuyorlar. İmreniyorum. Denedim. Sonuç: olumsuz)
Neyse konumuza dönelim. Benim için tam yazlık bir kitaptı. Bir
kere okurken kafam yorulmadı. Soruyu sormuş, cevabını vermiş. Öyle uzun
açıklamalar, ayrıntılar yok.
İkincisi öyle sorular var ki cevaplarını
merak ettim. “Dur şunu da okuyayım.”, “Aaaa, bunun cevabı da neymiş?” derken
kitap çabucacık bitiverdi. (Bazı söyleyiş yanlışları, yazı içi tekrarlar gözüme
çarpmadı değil. Ancak bunlar rahatsız edici çoklukta olmadığı için pek de
önemsemedim açıkçası.)
Çevrede, dünyada, farklı alanlarda neyin ne olduğunu merak eden
biriyseniz kitap sizin biçilmiş kaftan.
NOEL VE
YILBAŞI ARASINDA NE FARK VARDIR?
“Miladi
takvim başlangıcı olan yılbaşı kutlamaları ile Noel kutlamaları tarihlerinin
yakın olması sebebiyle sıkça karıştırılır. Noel kutlamalarının temelinde
yukarıda anlattığımız gibi İsa’nın doğumunu kutlama geleneği yatmaktadır. Yeni
yıl kutlamalarının geçmişi ise Eski Romalıların 1 Ocak’ta yaptıkları yeni yıl
kutlamalarına dayanmaktadır. 31 Aralık’ı 1 Ocak’a bağlayan gece kutlanan yeni
yıl ile Noel şenlikleri temelde birbirinden farklı olmakla birlikte, âdet ve
gelenekler açısından Hıristiyanlar arasında karışmış vaziyettedir.”
*
* * * *
“Noel
kutlamalarına eski kültürlerdeki pagan ve putperest âdet ve gelenekler oldukça
etki etmiş, bu âdetler zamanla Hıristiyanlığın uygulama alanlarına dâhil
edilmiştir. Hıristiyan olmayan toplumlarda ve bölgelerde bu âdet ve gelenekler
‘yılbaşı kutlamaları’ adı altında yayılmıştır.”
*
* * * *
İNSANLAR
YÜZERKEN DE TERLER Mİ?
“Yüzerken
oldukça fazla hareket ettiğimizden kaslarımızda metabolik ısı açığa çıkar. Bu
durumda terleyip terlemeyeceğimiz, yüzdüğümüz suyun sıcaklığına bağlı olabilir.
Eğer su bizi serinletmeye yetecek soğukluktaysa terlemeyiz. Ancak çok sıcak bir
günde, su yeteri kadar serin olsa bile, uzun ve yorucu bir yüzme esnasında
terlememiz mümkündür. Böyle bir durumda suyla temas halinde olduğumuz için
terlediğimizi fark etmeyebiliriz.”
*
* * * *
DEVELERİN
HÖRGÜÇLERİNDE NE BULUNUR?
“Genelde
develerin hörgüçlerinde su olduğu ve uzun yolculuklarında bu suyu kullandıkları
söylenir ama doğru değildir. Develerin hörgüçlerinde 30-35 kg. kadar yağ
bulunur. Yiyecek bulamadıkları zaman bu enerjiyle hareketlerini sağlarlar;
ayrıca yağ çöl sıcağına karşı koruma görevi de yapar. Develer suya az
gereksinim duyarlar. Burun mukozaları insana göre 100 kat daha büyüktür. Soluk
alırken havadaki nemin üçte ikisini kazanabilirler. Su kaybını da dokularından
kaybederler, kandaki su etkilenmez.”
*
* * * *
COLOMB
AMERİKA’YI KEŞFETTİĞİNDE ORADA BULUNAN HALK AZTEKLİLER MİYDİ İNKALAR MI?
“Colomb Amerika’ya
gittiğinde bu iki halk da kıtada bulunuyordu. Hatta Maya ve Toltek yerlileri ve
Aztek İmparatorluğu’na bağlı başka kabileler de bulunuyordu. Aztekler Orta
Amerika’da, İnkalar’da bugünkü Şili civarında Güney Amerika’daydı. Ne var ki
Colomb bunları görmedi. Aztekler’le ilk karşılaşan Cortez, İnkalar’la ilk kez
karşı karşıya gelen de Pizarro’ydu. Aztekler’e bağlı küçük kabilelerle
karşılaşan Colomb uzun süre Hindistan’a geldiğini düşündü. Amerika’nın yerli
halkının ‘Indian’ yani ‘Hintli’ olarak adlandırılması da bu yüzden.”
*
* * * *
KURŞUNKALEM
KURŞUNDAN MI YAPILIR?
“Cevabı
ilginç, ama kurşun kalemin içeriğinde kesinlikle kurşun maddesi bulunmaz. Ana
madde olarak kullanılan grafit kırk
ayrı maddenin karıştırılmasıyla oluşur. Bu karışım yüksek sıcaklıkta çok ince
çubuklar haline gelene kadar preslenir.
Kurşunkalem
denilmesinin sebebi ise, 16. yüzyılda grafiti bulan İngiliz bilimcinin onu bir
çeşit kurşun elementi sanmasıdır. Ancak 200 yıl sonra grafitin bir çeşit karbon
olduğu anlaşıldı. Zaten kurşun, günlük hayatımızda bize etki edecek yerlerde
kullanılmayacak kadar zehirli bir elementtir.”
*
* * * *
UZAYDA
DİKİLEN BİR BAYRAK DÜNYADAKİ GİBİ DALGALANIR MI?
“Atmosfer
hareketleri (yani rüzgâr) olmadığı için bayrak da dalgalanmaz. Bu nedenle Neil
Armstrong tarafından Ay’a götürülen ABD bayrağı, folyo gibi ince metalden
yapılmıştı. Yoksa bazı uyduruk senaryolarda olduğu gibi ‘dalgalanır’ görünen
Amerikan bayrağı, astronotların gerçekte Ay’a gitmeyip resmi bir stüdyoda
çektirdiklerinin kanıtı değildir.”
*
* * * *
24 AYAR
ALTIN NE DEMEKTİR?
“Altının
kimyadaki saflığı ‘yüzde’ ile mücevhercilikteki saflığı ise ‘karat’ veya ‘ayar’
terimleriyle ifade edilir. Buna göre 24 ayar altın %100 saf altını, 22 ayar ise
%91,6 saf altını ifade etmektedir. 22 ayar altının %8,4’ü diğer metallerle
tamamlanmıştır. Altına gümüşün ilavesi yeşilimsi, nikel ve platinin ilavesi
beyaz, çinkonun ilavesi sarı ve bakır ilavesi de bakır miktarına göre sarıdan
kırmızıya kadar değişen renkler kazandırır.”
* * * *
*
NEDEN
TİMSAH GÖZYAŞI DENİR?
“Çünkü
timsahlar avlarını yerken ağızlarını çokça açtıklarında, gözlerinden de bir
sıvı salgılarlar. Gözyaşı gibi görünen bu sıvının üzüntüyle bir ilgisi yoktur.
Buradan yola çıkarak, bir şeye üzülmediği halde üzülmüş gibi yapan insanlar
için ‘timsah gözyaşları döküyor’ deyimi kullanılır.”
*
* * * *
MİKRODALGA
FIRINLAR YİYECEKLERİ NASIL ÇOK KISA SÜREDE ISITABİLİYORLAR?
“Mikrodalga
fırınlardaki ısıtma işlemi sırasında, yiyecek üzerine düşürülen radyo dalgaları,
yiyeceğin içine girerek, yiyeceğin yapısında bulunan su ve yağ moleküllerini
uyarır. Yani dışarıdan uygulanan bir ısı iletimi söz konusu değildir. Isınma,
moleküllerin aynı ve hep birlikte uyarılmasından doğar. Başka bir deyişle,
mikrodalga fırınlarda kullanılan radyo dalgaları, ısıtılmak istenen gıdaların
su, yağ ya da şeker moleküllerini manyetik olarak etkilerler. Bu etkileşme
moleküller arası kinetik enerjiye dönüşerek gıdaların ısınmasını sağlar. Ve biz
de bu sayede yemeğimizi daha çabuk ısıtır ve karnımızı doyurabiliriz.”
*
* * * *
TERMOSLAR
İÇİNE KONULAN SUYU NASIL SICAK YA DA SOĞUK TUTAR?
“Tek
nedeni vardır; vakum yani boşluk. Bir termosta iç içe geçmiş iki kap vardır.
Dıştaki metal bir kap olup içteki genellikle bir cam şişedir. İkisinin
arasındaki hava ise boşaltılmıştır. Tam olmasa da üreticiler tarafından elde
edilebilen tama yakın bir boşluk vardır. Vakumlu bir ortamda hava molekülleri
de olmadığından ısı iletilemez. Cismin ısısı başlangıçta ne ise o halde kalır.
İçerden dışarıya, dışarıdan içeriye ısı geçişi olmaz. Böylece termosa konan
sıvı sıcaksa sıcak, soğuksa soğuk kalır.”
▬ ▬ ▬
İlginizi
çekebilir: